Psychologische veerkracht
Zouden we misschien getuige zijn van een nieuwe psychologische stroming na corona tijd? We bekijken dit vanuit wetenschappelijk oogpunt in dit artikel over psychologische veerkracht.
De grenzen van de positieve psychologie
De stroming van de positieve psychologie heeft tot op de dag van vandaag veel invloed gehad.
Rond het jaar 2000 nam werkgeluk en positiviteit zijn intrede in ons gedachtengoed. Het is een stroming dat zich sterk richt op positieve gevoelens. De Amerikaanse professor Seligman is de grondlegger van deze populaire stroming.
Nadat hij jarenlang mensen had geholpen die depressief zijn, kwam hij op het idee om dezelfde aanpak te gebruiken bij normale mensen. Dit bleek verrassend uit te pakken. Hij wilde mensen nog gelukkiger te maken. Vanuit drie invalshoeken:
- Psychologie moet zich net zoveel bezig houden met de menselijke kracht als met de menselijke zwakte.
- Psychologie moet zich net zoveel bezig houden met het ontwikkelen van sterke punten als met het repareren.
- Psychologie moet zich richten om normale mensen meer voldoening te schenken, door het verder ontwikkelen van talenten van mensen.
Geluk is niet maakbaar
Het behulp van wetenschappelijk onderbouwingen probeerde Seligman te achterhalen hoe mensen gelukkiger kunnen worden. Daarbij lette hij op de eigenschappen van de mensen die gelukkig zijn. “De gelukkige mensen zijn extreem sociaal, hebben veel vrienden en zijn uitbundig.”
Om na te gaan welke verschillende vormen van geluk mensen kunnen ervaren, ontdekte hij eveneens een paar nadelen. Het ervaren van geluk is voor een belangrijk deel erfelijk en het gevoel is slechts tijdelijk. Tegelijkertijd geeft hij eerlijk aan dat er geen causaal verband is gevonden tussen geluk en de eigenschappen van (in zijn ogen) gelukkige mensen.
Wat Seligman dreef, was allereerst zijn eigen werkplezier.
Het helpen van depressieve mensen bleek namelijk lastiger dan gedacht. Hij zag echter kansen om talentvolle mensen verder te helpen met dezelfde methodes die hij gebruikte bij depressieve mensen. Verder heeft zijn nieuwsgierigheid naar ‘bevlogen’ mensen een enorme aantrekkingskracht op hem. Hij gelooft er sterk in dat mensen, die vooral kijken naar de positieve kanten, zij hun kracht en genialiteit beter kunnen inzetten.
Niet gehoord voelen staat geluk in de weg
Tijden veranderen. Daarmee eveneens de opvattingen over ons welzijn. Na de corona tijd lijkt het leven allemaal wat minder maakbaar. Het draait niet alleen maar om geluk. Als reactie hoe we geluk nastreven (mede geïnspireerd op de positieve psychologie stroming) ontstaan zelfs termen als: ‘giftige positiviteit’.
De focus op positief denken verschuift
Fred A.J. Korthagen, Emeritus hoogleraar Onderwijskunde schrijft in het artikel uit 2017 over positieve psychologie: “Een belangrijk aandachtspunt is dat een krachtgerichte benadering weliswaar een sterk positief effect kan hebben, maar dat dit effect snel verdwijnt als belemmeringen niet aangepakt worden (Grant & Humphries, 2006). Dit is bijvoorbeeld een punt van kritiek op de benadering van appreciative inquiry, waarin de nadruk wat eenzijdig ligt op successen en kwaliteiten van mensen en organisaties. Eigenlijk is het niet zo moeilijk om mensen in hun kracht te brengen; maar de uitdaging is om hen te leren daar autonoom mee in contact te blijven, ook als het tegenzit. Pas dan worden duurzame effecten bereikt.”
Steeds meer mensen beseffen dat we het leven nu eenmaal moeten nemen zoals die is. We werken, omdat we willen eten, wonen en onze kinderen willen laten studeren. Niet alleen om permanente geluksmomenten te beleven of in een bad van werkgeluk te zwemmen. Zo bleek dat we tijdens de lockdown blij zijn wanneer we überhaupt werk hebben. Waardoor het hebben van werk belangrijker kan zijn, dan een nieuwe laptop van de baas. Of wanneer andere dreigingen op ons af komen, kan het zomaar zijn dat je wensenlijstje verder opschuift.
Dan zijn een luisterend oor, een hand op je schouder en nieuwe activiteiten fijn om verder te kunnen.
Geluk en gezondheid zit in relaties
Als je anderen moet geloven, dan zou je kunnen denken dat een financiële carrière en bekendheid bovenaan het geluk lijstje staan. Volgens psychiater Robert Waldinger vergis je je. Als leider van een onderzoek naar de volwassen ontwikkeling dat al 75 jaar loopt, heeft Waldinger ontdekt dat het hebben van gezonde relaties ons echt geluk en tevredenheid brengt.
In deze talk deelt hij drie belangrijke aspecten van gezondheid en geluk die echt belangrijk zijn:
- Sociale banden
- Kwaliteit van je relaties
- Tevredenheid over relaties
Veerkracht
Je eigen kracht hervinden na een heftige periode kan niet zonder de steun van mensen om je heen. Zoals we hiervoor zagen in de presentatie van Robert Waldinger. Dat pleit voor een bredere kijk op de kwaliteit van leven. Of wat bijdraagt aan onze gezondheid. Ook in roerige tijden.
Het tijdperk waarin we vooral kracht dachten te halen met positief denken zal overgaan in een tijdperk waarbij een term als psychologische veerkracht beter lijkt te passen.