Hoe dicht wil je dat ik bij je kom?
De ‘persoonlijke ruimte’ werd door cultureel antropoloog Edward T. Hall (1966) geïntroduceerd. Volgens hem kun je de ruimte om je heen verdelen in vier zones. Van binnen naar buiten gaat het dan achtereenvolgens om:
- de intieme zone (0-45 cm)
- de persoonlijke zone (45-120 cm)
- de sociale zone (120-360 cm)
- de publieke zone (360-750 cm of meer)
Situatie
De afstand die we bewaren ten opzichte van de mensen met wie we communiceren, zegt niet alleen iets over de relatie die we met hen hebben, maar ook over het contact dat we op dat moment wensen te hebben. Die afstand wordt steeds aangepast aan de situatie waarin we verkeren en de mate waarin we ons vertrouwd voelen.
Psychologische afstand
Bovenstaande gaat over fysieke afstand, die letterlijk ‘te meten’ is. Maar het geldt ook voor een meer psychologische afstand. Roos Vonk schrijft in haar boek ‘Menselijke gebreken voor gevorderden’ (2011) – een echte aanrader, trouwens – dat zij in een gesprek afknapte omdat haar gesprekspartner te veel persoonlijke vragen stelde, haar steeds indringend in de ogen keek en reageerde met vragen als: “Is dat belangrijk voor je?”, “Heb je dat vaker?” en haar vervolgens nog indringender in de ogen keek.
Het gesprek werd er niet leuker op. Onze psychologische intieme zone mag dus niet overschreden worden. Het voelt als een gebrek aan respect met als gevolg weerstand.
Het is weer wennen, zelfs in de persoonlijke zone.
Na twee jaar voelt het opvallend ongemakkelijk om in elkaars persoonlijke zone te komen.
We zoeken onbewust meer ruimte op dan twee jaar geleden. Ons lijf lijkt ons te vertellen dat een afstand van een halve meter wel heel dichtbij is. Alsof onze huid op spanning komt te staan wanneer iemand naast je gaat zitten.
Het gekke is dat niet veel collega’s de tijd nemen om het hierover te hebben met elkaar. Terwijl het gesprek zoveel spanning uit de lucht kan halen.
Iedereen kan na het goede gesprek hierover opgelucht ademhalen. Door het ongemak te delen, komt de ontspanning terug.
Toch even langer de sociale zone in stand houden?
Terug naar kantoor is niet zo makkelijk.
Sowieso was de kantoortuin niet de meest ontspannen plek om te werken. Na twee jaar thuis werken in je eigen ‘bubble’ valt het extra op dat je collega’s wel erg dichtbij zitten.
Doordat je lijf de nabije afstand niet meer gewend is, reageert je stress systeem hierop. Het natuurlijke effect hiervan is dat je zintuigen op scherp staan. “Tjee, ben ik nu gek? Of rook Anja altijd zo sterk naar die parfum? Oh…en wat smakt Taco terwijl hij een banaan eet….”
Van 2 meter terug naar een meter voelt ineens wel erg intiem.
Hoe maken we dit bespreekbaar?
Daar zijn verschillende stappen voor. Door het op de ‘warme’ manier aan te pakken zorg je voor beweging.
Vraag het simpelweg aan de groep. Ontstaat er een ongemak? Start het gesprek door je eigen observatie te delen: “Hebben jullie dat ook, ik merk dat zelfs mijn huid reageert als iemand dichtbij mij staat. Het is nu wel wennen na twee jaar zoveel mensen om mij heen.”
Of laat het volgende filmpje zien.
Gegarandeerd dat er een reactie komt uit de groep. De fase van Herkennen is gestart. Je zet de boel in beweging.
Daarna kun je de volgende vragen stellen en met je collega’s beantwoorden:
- Hoe willen we hiermee omgaan?
- Hoe zullen we de ruimte indelen?
- Wat hebben we nodig voor die ruimte?
- Wat helpt ons om het werk te doen?
Zet door...
Na de eerste stappen, ga je hoopvol aan de slag. Dan komt er na een paar weken ongetwijfeld weer een nieuwe ergernis. Inmiddels staan de parkeerplaatsen weer vol, is er amper een plek op kantoor en zakt de moed je in de schoenen. Zoek dan de collega’s die je steunen. Plan een vervolg gesprek en maak het opnieuw bespreekbaar. Zet het op de agenda.
Bronnen:
Hall, Edward T. (1966). The Hidden Dimension. Anchor Books.
Vonk, R. (2011). Menselijke gebreken voor gevorderden. Scriptum Psychologie.
